Maria Suphi’yi anlatan oyun Duisburg’a sahnelendi 

Alirıza Güler 

Anton Çehov’un Martı adlı eserinden uyarlanan ve Maria Suphi’nin trajik sonunu anlatan Martı/Maria oyununun Almanya turnesi sürüyor.

Yönetmenliğini Şıhali Yalçıner yaptığı, Mürüvvet Barış’ın oynadığı oyun Yeni Kadın Dergisi’nce organize edilerek 9 Mart pazar günü Duisburg Alte Feuerwache salonunda sahnelendi.

Maria Suphi’nin vahşice katledilmesi üzerinden kadın cinayetlerine dikkat çekilen oyunda, özel olarak bu cinayetlerin tarihin karanlık dehlizlerinde kaybolmasına ve unutulma kültürüne şiddetli eleştiri yapılıyor.

“Ölümlerin en acısı unutulmakmış meğer”

Oyunda Mürüvvet Barış, Maria’nın ağzından şunları söyledi; “Ben Maria. Maria Yerşovskaya Suphi. 1921 yılında eşim Mustafa Suphi ve yoldaşlarımız 15 kişi gözlerimin önünde katledilip Karadeniz’e atıldılar. Ben aylarca esir tutuldum, cinsel saldırıya uğradım. Aynı şekilde katledilip Karadeniz’e atıldım. Ölümlerin en acısı unutulmakmış meğer.”  

“Maria Suphi neden unutuldu?​”

Oyun öncesinde konuşan, oyunu uyarlayan ve yöneten Şıhali Yalçıner, “Oyunu İzmir Karaburun’daki eski bir Zeytinyağı fabrikasında yarattık. Yani Martı oradan havalandı gökyüzüne” dedi. Yalçıner, “Karadeniz’de Boğulan Mustafa Suphiler için ‘Bir yanım deryada çalkanır şimdi’ diyen müzisyen Ruhi Su’yu hepimiz dinleriz. Peki Maria Suphi neden unutuldu” diye sordu.

Hollanda’da yaşayan yönetmen Yalçıner, şunları söyledi; “Kadın cinayetlerinin siyasi olduğuna inanıyorum. Ve biz bunu tarihi süreci içinde Çehov’un Martı’sıyla anlatıyoruz. Orada (eserin ana karakterlerinden) Nina şöyle diyor: ‘İşi gücü olmayan, serseri adamın biri geldi ve o martıyı vurdu, öldürdü kuşcağızı.’ İşte o martı benim diye başlıyor Maria Suphi.”

"Kadınların öldürülmemesini, ölenlerin unutulmamasını istiyoruz"

Solo oyunuyla sahnede başarılı bir performans sergileyen Mürüvvet Barış, yönetmen Şıhali Yalçıner ile oyunun ışık ve teknik işlerini gerçekleştiren Diyarbakır Mordem Sanat’tan Sumru ve Savaş oyunun ardından izleyenlerin sorularını cevapladı.

Mürüvvet Barış oyun sonrası yaptığı açıklamada, “Oyunla biz bütün kadınların dili olmaya çalışıyoruz. Oyunumuzda Narin var, Garin var, Hollandalı antropolog Carina var. Kadınların öldürülmemesini, ölenlerin unutulmamasını istiyoruz” dedi.

“Kadınların sesi olmak istiyoruz”

Oyunun çıkış sürecinde büyük araştırmalar yapıldığını ifade eden Barış, “Martı/Maria’yı 21. kez Duisburg’da oynadık bugün. Avrupa Prömiyerimizi de Amsterdam’da yapmıştık. Karadeniz turnesinden sonra Avrupa turnesinde olmak bizim için çok büyük bir hazdı. Maria Suphi yıllar önce öldürüldü. O, unutulmuş cinayetlerden birisidir. Ölümünden çok ölümüne kadar yaşadığı süreç, gördüğü işkence, yediği dayak ve tecavüzler çok kitleye ulaşsın istiyoruz. Ki, günümüzde hâlâ bilip duyduklarımızın yanında bilmediklerimiz var. Biz hepsinin sesi olmak için bu oyunu oynamaya devam ediyoruz. Askıda sana şiarıyla her gittiğimiz yerde kadınların sesi olmak istiyoruz” diye konuştu.

Sahnedeki performansını tamamladıktan sonra tüm kadınları sahne önüne çağıran Mürüvet Barış, kadınlarla birlikte ‘kadınlar vardır’ şarkısını söyledi ve "Jin jiyan azadi/kadın yaşam özgürlük" diyerek etkinlik sona erdi.